Tết Nguyên Đán là khoảnh khắc thiêng liêng nhất trong năm, khi người Việt dừng lại để trở về với gia đình, tri ân tổ tiên và khởi đầu một hành trình mới. Không chỉ là một dịp lễ truyền thống, Tết còn mang trong mình chiều sâu văn hóa, gắn liền với bản sắc và tâm thức dân tộc suốt hàng nghìn năm. Vậy Tết Nguyên Đán là gì, bắt nguồn từ đâu, và vì sao nó lại có ý nghĩa đặc biệt đến vậy trong đời sống người Việt?
Tết Nguyên Đán là gì?
Tết Nguyên Đán (hay còn gọi là Tết Âm lịch, Tết ta, Tết cổ truyền) là ngày lễ quan trọng nhất trong năm của người Việt Nam. Đây là thời điểm chuyển giao giữa năm cũ và năm mới theo lịch âm.
Tết Nguyên Đán được tính vào ngày đầu tiên của năm âm lịch, do quy luật 3 năm nhuận một tháng nên sẽ muộn hơn Tết Dương lịch khoảng 1 đến 2 tháng. Thời gian diễn ra Tết Nguyên Đán thường rơi vào khoảng ngày 21/1 đến 19/2 dương lịch.
Tết Nguyên Đán 2026 sẽ bắt đầu từ thứ Ba, ngày 17 tháng 2 năm 2026, nhằm ngày mùng Một tháng Giêng âm lịch, năm Bính Ngọ.
Tên gọi “Nguyên Đán” bắt nguồn từ chữ Hán:
- “Nguyên” (元) nghĩa là khởi đầu.
- “Đán” (旦) nghĩa là buổi sáng sớm.
→ Ghép lại, Nguyên Đán có nghĩa là “buổi sáng đầu tiên của năm mới” – thời điểm mở đầu một vòng tuần hoàn mới của trời đất và con người.
Tại Việt Nam, Tết được bắt đầu từ ngày 23 tháng chạp, là ngày tiễn Ông Công, Ông Táo về trời, đến ngày 7 tháng giêng. Người dân sẽ bắt đầu sắm sửa Tết trong khoảng 7 ngày cuối năm cũ, nghỉ ngơi “chơi” Tết trong 7 ngày đầu năm mới.
Nguồn gốc của Tết Nguyên Đán
Tết có nguồn gốc từ nền văn minh nông nghiệp lúa nước và đã hiện diện hàng nghìn năm trong đời sống người Việt.
- Dưới thời Hùng Vương, Tết gắn liền với các nghi lễ sau mùa gặt, dâng lễ tổ tiên, cầu mong mưa thuận gió hòa.
- Giai đoạn Bắc thuộc, người Việt chịu ảnh hưởng từ tiết lễ Trung Hoa, nhưng vẫn duy trì nét văn hóa riêng như gói bánh chưng, mâm ngũ quả, tục thờ tổ tiên…
- Thời Lý – Trần – Lê, Tết trở thành quốc lễ, với các hoạt động tế trời đất, ban thưởng, lễ hội đầu xuân…
Tuy ảnh hưởng từ văn hóa Á Đông, nhưng Tết Việt Nam vẫn giữ được bản sắc riêng, đặc biệt trong ẩm thực, cách thể hiện sự hiếu kính và ý thức cộng đồng.
Ý nghĩa của Tết Nguyên Đán
Tết Nguyên Đán không đơn thuần là kỳ nghỉ dài ngày, mà còn mang nhiều tầng ý nghĩa sâu sắc:
- Tết – Thời điểm đoàn tụ
Tết là dịp mà dù bận rộn đến đâu, người Việt cũng cố gắng trở về với gia đình, quây quần bên mâm cơm tất niên, chia sẻ chén trà đầu xuân, kể cho nhau nghe những điều đã qua và hy vọng sắp tới. - Tết – Dấu mốc của lòng biết ơn
Thông qua nghi thức thờ cúng tổ tiên, dọn dẹp bàn thờ, viếng mộ…, người Việt thể hiện lòng hiếu kính, biết ơn với những người đã khuất và với chính cuộc sống đã trao họ một năm tròn vẹn. - Tết – Sự khởi đầu mới
Tết là thời điểm “tống cựu nghinh tân” – tiễn cái cũ, đón điều mới. Người ta hái lộc, lì xì, chúc Tết, chọn màu may mắn… với niềm tin vào một năm bình an, tài lộc, hạnh phúc.
So sánh Tết Nguyên Đán Việt Nam với các nước Á Đông
Tết Nguyên Đán không chỉ là đặc trưng của Việt Nam mà còn được tổ chức tại nhiều quốc gia Á Đông như Trung Quốc, Hàn Quốc, Singapore…
| Quốc gia | Tên gọi | Điểm đặc trưng |
| Việt Nam | Tết Nguyên Đán | Gói bánh chưng, mâm ngũ quả, trà Tết, lì xì |
| Trung Quốc | 春节 (Xuân Tiết) | Bánh bao, câu đối đỏ, múa lân, đốt pháo |
| Hàn Quốc | 설날 (Seollal) | Mặc hanbok, cúi lạy tổ tiên, ăn tteokguk (món canh truyền thống làm từ bánh gạo) |
| Nhật Bản | Không còn dùng Tết Âm lịch từ 1873 | Đón Tết Dương lịch, nhưng vẫn có một số tập tục cũ |
Dù có nhiều điểm tương đồng, Tết Việt Nam vẫn nổi bật bởi tính gắn kết gia đình – văn hóa thờ cúng tổ tiên – ẩm thực đậm chất vùng miền – và văn hóa tặng quà đầu năm.
Những giá trị còn mãi của Tết trong đời sống hiện đại
Trong dòng chảy hiện đại, nhiều người lo ngại rằng Tết đang “nhạt dần”. Tuy nhiên, thực tế lại cho thấy một xu hướng ngược: con người hiện đại càng trân quý Tết hơn – như một điểm dừng để trở về với gốc rễ.
Những ấm trà đầu xuân, những lời chúc chân thành, những món quà chỉn chu – chính là biểu hiện của một Tết văn minh, nhân văn và sâu sắc hơn bao giờ hết.
Người trẻ chọn về quê sớm, tự tay gói bánh, mua trà Tết biếu ông bà, thắp nhang bàn thờ tổ tiên.
Doanh nghiệp không chỉ tặng quà Tết cho đối tác, mà còn đầu tư vào quà Tết mang bản sắc – như trà ngon, hạt dinh dưỡng, hộp quà thủ công…
Từ nguồn cội đến hiện tại, Tết luôn là dịp để chúng ta dừng lại, cảm ơn quá khứ và bước vào tương lai với tâm thế mới. Giữ gìn Tết là giữ gìn chính linh hồn của dân tộc – với tình thân, đạo hiếu và sự khởi đầu đầy hy vọng.
Để hiểu rõ hơn về những nghi thức truyền thống trong dịp Tết – từ cúng ông Công, ông Táo đến xông đất, chúc Tết và mừng tuổi đầu năm – bạn có thể xem chi tiết trong bài viết: Phong tục ngày Tết: Ý nghĩa từng nghi lễ truyền thống.
Nếu bạn đang tìm món Quà Tết phù hợp để tặng ông bà, bố mẹ, hay người thân, hãy tham khảo Bộ sưu tập Quà Tết của Trà Việt nhé.
